Chỉ đạo "bức tử" môi trường bị xử thế nào?

Ngày 19/9, cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Giang đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can Lý Thiệu Hưng và Nguyễn Thị Hương (SN 1982), Phó Giám đốc công ty TNHH Khải Hồng Việt Nam và công ty TNHH Khải Thừa Việt Nam, về hành vi gây ô nhiễm môi trường.

Trước đó, đầu tháng 5, Công an tỉnh Bắc Giang phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng Bắc Giang kiểm tra công tác chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại dự án xây dựng của Công ty TNHH Khải Hồng Việt Nam, địa chỉ tại Cụm công nghiệp Lan Sơn (xã Lan Mẫu và Yên Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang).

Khai quật hiện trường khu vực chôn lấp chất thải, đoàn kiểm tra phát hiện khoảng 257 tấn chất thải (gồm nhiều mảnh vụn có kích thước, màu sắc khác nhau) nghi là chất thải công nghiệp.

Quá trình đấu tranh, lực lượng chức năng xác định bị can Lý Thiệu Hưng với vai trò Giám đốc đã chỉ đạo Nguyễn Thị Hương cho nhân viên vận chuyển chất thải từ Công ty TNHH Khải Thừa Việt Nam (cụm công nghiệp Già Khê, thị trấn Đồi Ngô, huyện Lục Nam) đến chôn lấp tại Công ty TNHH Khải Hồng Việt Nam.

Ô nhiễm môi trường đang là vấn đề nan giải với không chỉ Việt Nam mà còn với toàn thế giới. Để bảo đảm môi trường sống chung của nhân loại, các quy định chặt chẽ về việc xử lý rác thải đã được đặt ra. Tuy nhiên, chi phí xử lý rác thải, chất thải gây nguy hại cho môi trường khá cao. Để tiết kiệm chi phí, nhiều đơn vị đã liều lĩnh làm trái quy định pháp luật khi không xử lý chất thải trước khi đưa ra môi trường hoặc chỉ xử lý một phần nhỏ.

Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Luật gia Lê Thị Thu Nga, Công ty Luật TNHH Trường Sơn cho biết, hành vi chôn rác thải gây nguy hại cho môi trường là hành vi chôn lấp, xả thải… những rác thải, chất thải công nghiệp gây nguy hại ra ngoài môi trường mà không qua xử lý, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống xung quanh và sức khỏe người dân.

 Nhìn nhận từ góc độ pháp lý đối với cá nhân, tổ chức có liên quan trong sự việc trên, hành vi chôn lấp chất thải trái phép gây ô nhiễm môi trường có thể bị xử phạt hà;nh chính về vi phạm trong lĩnh vực môi trường và trong trường hợp có đủ căn cứ thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, theo Điều 4 Nghị định 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hà;nh chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và được bổ sung bởi khoản 4 Điều 1 Nghị định 55/2020/NĐ-CP ngày 24/5/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2016/NĐ-CP thì cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hà;nh chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền là 1 tỷ đồng đối với cá nhân và 2 tỷ đồng đối với tổ chức, và áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung như: tước quyền sử dụng có thời hạn đối với Giấy phép xử lý chất thải nguy; Giấy phép xả thải khí thải công nghiệp…

- Trường hợp xác định chất thải được chôn lấp là chất thải rắn công nghiệp thông thường thì theo điểm e khoản 18 Điều 1 Nghị định 55/2020/NĐ-CP thì hành vi chôn lấp, đổ, đốt chất thải công nghiệp thông thường thì có thể bị phạt tiền lên đến 250 triệu đồng tùy vào khối lượng chất thải và có thể áp dụng thêm các hình thức xử phạt bổ sung cũng như biện pháp khắc phục hậu quả.

- Trường hợp xác định chất thải được chôn lấp là chất thải nguy hại thì theo khoản 7 điều 23 Nghị định 155/2016/NĐ-CP thì hành vi chôn, lấp, đổ, thải chất thải nguy hại có thể bị phạt tiền lên đến 1 tỷ đồng tùy vào khối lượng chất thải và có thể áp dụng thêm các hình thức xử phạt bổ sung cũng như biện pháp khắc phục hậu quả.

Ngoài ra, tùy vào khối lượng và loại chất thải, hành vi chôn rác thải gây nguy hại cho môi trường có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Tội gây ô nhiễm môi trường”. Theo Điều 235 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, cá nhân phạm tội này có thể bị phạt tiền đến 3 tỷ đồng hoặc phạt tù với mức cao nhất 07 năm, ngoài ra còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Pháp nhân thương mại phạm tội này thì có thể bị phạt tiền lên đến 7 tỷ đồng, đì;nh chỉ hoạt động có thời hạn hoặc bị đì;nh chỉ hoạt động vĩnh viễn, ngoài ra còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm.

Luật pháp Việt Nam cũng quy định phạt tiền từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng đối với hành vi chôn, lấp, đổ, thải ra môi trường chất hữu cơ khó phân hủy cần phải loại trừ theo quy định tại Phụ lục A Công ước Stockholm (được ký vào năm 2001, có hiệu lực từ tháng 5/2004) về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy trái quy định của pháp luật dưới 3.000 kg; trừ các trường hợp hành vi tội phạm về môi trường.

Luật gia Thu Nga nhận định do vụ việc đang trong quá trình điều tra nên chưa thể xác định rõ trách nhiệm mà bị can phải chịu. Tuy nhiên, với khối lượng rác thải được chôn là 257 tấn, khả năng cao là phải chịu trách nhiệm hình sự.

Bên cạnh đó, do một trong hai bị can là người Trung Quốc nên có khả năng bị can này sẽ được xét xử bởi pháp luật Trung Quốc bởi Chính phủ hai nước Việt Nam và Trung Quốc đã có hiệp định tương trợ tư pháp về các vấn đề dân sự và hình sự ký năm 1998.

Công ty TNHH Khải Thần Việt Nam do Lý Thiệu Hưng làm Giám đốc thời điểm năm 2017 đã từng bị cơ quan chức năng Việt Nam xử phạt 560 triệu đồng và đì;nh chỉ hoạt động 3 tháng với hàng loạt hành vi gây ô nhiễm môi trường./.